Το 2022 ήταν έτος γεγονότων διεθνούς εμβέλειας με έντονες και ορατές συνέπειες στην καθημερινή ζωή των καταναλωτών, τόσο στη χώρα μας όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Ο πόλεμος στην Ευρώπη, η παγκόσμια ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός είχαν τεράστιες επιπτώσεις στην επάρκεια και στις τιμές των πάσης φύσης αγαθών.

Ο Συνήγορος του Καταναλωτή δέχθηκε αυξημένο αριθμό αναφορών σε σχέση με το 2021. Η μεγαλύτερη αύξηση (149,5%) αφορούσε στα πολλά και οξύτατα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Έλληνες καταναλωτές ειδικά στον κλάδο της ενέργειας, όπου διαπιστώθηκε ότι οι προμηθευτές στην πλειονότητά τους προέβαιναν σε εσφαλμένη και πλημμελή προσυμβατική ενημέρωση των καταναλωτών, σε αναδρομική τροποποίηση των τιμολογίων προμήθειας, χωρίς την οφειλόμενη κατά νόμο προηγούμενη ενημέρωση και, κυρίως, σε αδιαφανείς πρακτικές σε σχέση με τον υπολογισμό της ρήτρας κόστους προμήθειας στις συνδέσεις κυμαινόμενου τιμολογίου, προκαλώντας την επιβάρυνση των καταναλωτών με υπέρογκες χρεώσεις, που εκτροχίασαν τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς και βέβαια την εύλογη αγανάκτησή τους.

Ο Συνήγορος του Καταναλωτή έθεσε αποφασιστικό ανάχωμα στις παραπάνω πρακτικές με τις συστηματικές ενέργειές του, με εκατοντάδες συστάσεις προς προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας και, βέβαια, με την ευρεία και αδιάκοπη ανάδειξη της μη νόμιμης και προβληματικής κατάστασης προς κάθε αρμόδιο φορέα. Κορύφωση των παρεμβάσεων της Αρχής υπήρξε η ενημέρωση στις 23 Ιουνίου 2022 της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, γεγονός που συνέβαλε και στην άμεση νομοθέτηση, από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, της αναστολής εφαρμογής της ρήτρας αναπροσαρμογής στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας.

Η αναστολή είχε ως αποτέλεσμα την επαναφορά της διαφάνειας στους λογαριασμούς, την ορθή και έγκαιρη πληροφόρηση των καταναλωτών για τη μηνιαία τιμολόγηση ηλεκτρικού ρεύματος (ευρώ ανά kWh) και, εντεύθεν, σε συνδυασμό με την κρατική επιδότηση, την  ομαλοποίηση της αγοράς και την κατακόρυφη μείωση των αναφορών.

Οι αξιόπιστες συναλλαγές προϋποθέτουν ορθή ενημέρωση και διαφάνεια.

Ένα άλλο πρόβλημα που απασχόλησε έντονα τους καταναλωτές το 2022 ήταν η ακρίβεια, που τους ώθησε, όπως ήταν φυσικό, στην εξεύρεση οικονομικότερων λύσεων για την κάλυψη καθημερινών αναγκών, κυρίως σε είδη ένδυσης και υπόδησης. Την ανάγκη αυτή εκμεταλλεύτηκαν διάφοροι επιτήδειοι, οι οποίοι, παριστάνοντας τους νόμιμους προμηθευτές στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου, βρήκαν ευκαιρία να διοχετεύσουν στην αγορά μεγάλες ποσότητες απομιμητικών, ευτελούς ποιότητας και αξίας προϊόντων.

 Όπως προκύπτει από τις σχετικές αναφορές που δέχθηκε η Αρχή, οι ανυποψίαστοι καταναλωτές έγιναν εύκολοι στόχοι τέτοιων παραπλανητικών πρακτικών, συνήθως μέσα από ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, τις οποίες κατά κόρον χρησιμοποίησαν ως διαφημιστικό εργαλείο με δόλιες επιδιώξεις οργανωμένα κυκλώματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 

Η Αρχή συνεργάστηκε στενά με τους αρμόδιους φορείς για την εξάρθρωση αυτών των κυκλωμάτων και, ταυτόχρονα, δημοσιοποίησε συμβουλές για ασφαλείς ηλεκτρονικές συναλλαγές, αφού μόνο η εξασφάλιση διαφάνειας σε όλα τα στάδια μιας αγοράς και η διαρκής ενημέρωση των καταναλωτών αποτελούν, εν τέλει, πραγματική λύση για την έγκαιρη αποφυγή φαινομένων εξαπάτησης, που μειώνουν την εμπιστοσύνη και πλήττουν τα οικονομικά τους συμφέροντα.

Όλοι οι άλλοι κλάδοι, πλην της ενέργειας, του ηλεκτρονικού εμπορίου και των μεταφορών, κινήθηκαν σε φυσιολογικά (σε σχέση με προηγούμενες χρονιές) ή και σε πτωτικά επίπεδα.

Με δεδομένη την ανάγκη των καταναλωτών για αυξημένη προστασία σε ένα ρευστό περιβάλλον με απρόβλεπτες οικονομικές καταστάσεις και νεοεμφανιζόμενες παράνομες και καταχρηστικές εμπορικές πρακτικές, ο Συνήγορος του Καταναλωτή, παρά τη μεσοσταθμική αύξηση των αναφορών, αλλά και τα μεγάλα στελεχιακά κενά τόσο σε επιστημονικό όσο και σε διοικητικό προσωπικό, κατορθώνει διαχρονικά να παρέχει ουσιαστική βοήθεια και να παραμένει αποτελεσματικός, πετυχαίνοντας την εξωδικαστική επίλυση του 80% των υποθέσεων που επιλαμβάνεται.